Xala, ğalla, qālān: discussing medieval tax terms
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##-:
https://doi.org/10.52837/27382702-2022.2-49Բանալի բառեր-:
xala, ğalla, qālān, medieval, tax, Armenia, Chaliphate, Kartli, epigraphic recordsԱմփոփում
Հոդվածի շրջանակներում փորձ է կատարվում ստուգաբանել Հայաստանում զարգացած միջնադարում գանձվող խալա(յ) հարկատեսակի ծագումը, կիրառությունը և բացատրել գանձման մեխանիզմները: Սակավ հայտնի այս հարկատեսակը պատմությանը ծանոթ է վիմագիր արձանագրություններից և հետազոտողների կողմից տարբեր մեկնաբանությունների առիթ է տվել, նույնացվել է հնչողությամբ նման այլ հարկատեսակների հետ կամ ներկայացվել են դրա մոտավոր կիրառությունը և հարկման օբյեկտները: Արաբական տիրապետության շրջանից հայտնի և միջնադարյան Վրաստանում կիրառություն գտած ղալա հարկի զուգահեռ ներկայացմամբ ու ստուգաբանությամբ փորձ է կատարվում բացահայտել այս հարկի իրական բնույթը և տեսակը հայկական միջավայրում' քննելով նախկինում հայտնված տեսակետները և ստուգաբանությունների անհամապատասխանությունները և անճշտությունները: Հոդվածում որպես եզրակացություն առաջ է քաշվում այն թեզը, որ հայկական միջավայրում 11-14-րդ դարերում հայտնի դարձած խալան ծագում է արաբական ղալլա ձևից, կիրառությամբ և նշանակության մոտ է վրացական ղալլա հարկանվանը, և կասկածելի ու թյուր է այն տեսակետը, երբ խալան նույնացվում է մոնղոլական շրջանից հայտնի կալան/խալան հարկանվան հետ:
